Mediat gjermane kanë raportuar për fitoren e kandidatit proserb për President të Malit të Zi, Jakov Milatoviqin. Ndërkaq, shtypi malaezez ka transmetuar shkrimet nga gjermanishtja, për ish-ministrin e Qeverisë proserbe, që tani u bë president. Një nga mediumet ka shkruar edhe për shqetësimin që u shkaktori properëndimoret mbështetja që Milatoviq e mori nga shovinistë serbë si krimeli i luftës, Vojislav Sheshe.
Agjencia gjermane e lajmeve dpa shkruan se në zgjedhjet presidenciale në Mal të Zi ka fituar ekonomisti Jakov Milatoviq, i cili mbështetet nga kampi proserb.
“Milatoviq është i afërt me Kishën Ortodokse Serbe, e cila kontrollohet nga Beogradi. Ai ishte ministër i ekonomisë në qeverinë jetëshkurtër pro-serbe nga dhjetori 2020 deri në prill 2021. Pas rënies së këtij kabineti, ai dhe të tjerët themeluan partinë e re “Evropa Tani!”, e cila mbron hyrjen e Malit të Zi në BE, por në të njëjtën kohë dëshiron lidhje të ngushta me Serbinë. Properëndimori Milo Gjukanoviq, i cili përcaktoi politikën e vendit për më shumë se tre dekada, humbet pozitën e tij të fundit në pushtet me këtë disfatë. Më shumë se dy vjet më parë, partia e tij DPS u mund në zgjedhjet parlamentare nga një koalicion i partive pro-serbe dhe reformiste.
Gjukanoviq udhëhoqi ish-republikën jugosllave drejt pavarësisë në 2006 dhe drejt NATO-s në 2017. Në të njëjtën kohë, sundimi i tij është kritikuar vazhdimisht për korrupsion dhe nepotizëm”, shkruan dpa në një tekst të përcjellë nga një numër i madh i mediave gjermane.
Frankfurter Rundschau shkruan se “në Perëndim dihet kryesisht pak për Milatoviqin, i cili iu bashkua politikës vonë. Ka punuar në Bankën Kombëtare të Malit të Zi, Deutsche Bank dhe Bankën Evropiane për Zhvillim në Bukuresht.
Kur DPS e Gjukanoviqit iu desh të hynte në opozitë për herë të parë në vitin 2020, kryeministri Zdravko Krivokapiq solli në kabinetin e tij një bankier jopartiak si Ministër i Ekonomisë. Koalicioni u lëkund në pranverën e vitit 2021.
Megjithatë, Milatoviq përjetoi një rritje të popullaritetit me reformën tatimore që ai hartoi së bashku me ministrin e atëhershëm të financave Milojko Spajiq: duke ulur kontributet e sigurimeve shoqërore, të ardhurat mesatare neto u rritën me pothuajse një të tretën. Kritikët e akuzuan atë se pasojat e nënfinancimit të sistemit të sigurimeve shoqërore duhet të përballohen përfundimisht nga shteti.
Por kur dy ish-ministra themeluan lëvizjen “Evropa Tani” në vitin 2022, ajo fitoi menjëherë asamblenë e qytetit të kryeqytetit Podgoricë në zgjedhjet lokale. “Evropa Tani” fillimisht propozoi liderin e partisë së saj Spajiq si kandidat presidencial. Vetëm kur Spajiq dështoi për shkak të pasaportës së tij serbe, Milatoviq hyri në garë si kandidat rezervë”, shkruan Frankfurter Rundschau.
Frika nga ndikimi i Serbisë, Kishës Ortodokse Serbe dhe Kremlinit
Të dielën ka përfunduar “ndeshja emocionuese presidenciale në Mal të Zi”, shkruan Austrian Standard, ndërsa për presidentin e ardhshëm të Malit të Zi, Jakov Milatoviq, thuhet se “linja e tij politike është e paqartë”.
“Partia e tij Europe Now, e cila promovon tema populiste si paga më të larta dhe prosperitet më të madh, u themelua vetëm vitin e kaluar. Milatoviq tha se ai do të jetë politikani që do ta sjellë Malin e Zi në BE. Por pak dihet për qëllimet e tij gjeopolitike. Jo vetëm në Mal të Zi, por edhe në BE dhe SHBA, forcat properëndimore janë të shqetësuara se nën ndikimin e Milatoviqit, Mali i Zi mund të vinte nën ndikimin e shtuar të Serbisë, por indirekt edhe të Kremlinit”.
Duke deklaruar se rreth një e treta e qytetarëve malazezë e identifikojnë veten si serbë, autori Adelhajd Velfl shkruan se “Milatoviqi kurrë nuk mori një qëndrim të qartë për çështje të ndjeshme, përkatësisht marrëdhëniet me Serbinë dhe Rusinë dhe rolin e Kishës Ortodokse Serbe”.
“Fakti që ai mbështetet gjithashtu nga ekstremistët shovinistë etnikë serbë si Vojisllav Sheshel, i shqetëson disa vëzhgues,” vëren Standard dhe përmend “frikën e ndikimit të presidentit serb Aleksandar Vuçiç, Kremlinit dhe Kishës Ortodokse Serbe politikisht aktive, e cila kohët e fundit vitet i ka tërhequr gjithnjë e më shumë fijet në Mal të Zi – dhe kundër të cilit DPS dhe Gjukanoviq luftuan me të gjitha mjetet.”
Në fund, Standard shkruan se “qeveria në largim ka kufizuar edhe kompetencat e presidentit (Milo Gjukanoviq), gjë që u kritikua edhe nga Komisioni i Venecias. Dhe për kryeministrin në largim Abazoviq, Velfl shkruan se “ai konsiderohet si një politikan i lehtë, i cili u instrumentalizua shumë nga Vuçiq dhe kryeministri shqiptar Edi Rama”.
