“Një shikim më thellë në propozimin më të fundit për zgjidhjen e konfliktit disa vjeçar”, kështu përshkruhet artikulli në revistën javore amerikane Newsweek, e cila ekziston qysh prej 1933-ës, e që si temë në trajtim e kishte zgjedhur propozimin për shkëmbim territoresh mes Kosovës dhe Serbisë në kuadër të dialogut të tyre për normalizimin e marrëdhënieve.
“Natyra e vështirë e një mosmarrëveshjeje të gjatë dhjetëvjeçare në Ballkan po i detyron ligjvënësit të shqyrtojnë zgjidhjet që bashkësia ndërkombëtare ka shmangur prej kohësh. Serbia po nxit në heshtje një shkëmbim territori me Kosovën dhe duket se propozimi nuk është përjashtuar plotësisht. Marrëveshja do të dyshonte se pjesët e veriut të Kosovës do të shkëmbeheshin për një pjesë të Serbisë jugore. Ky rikthim i kufijve mund të hapë rrugën që Serbia të njohë pavarësinë e Kosovës, e cila do t’i bënte të dyja vendet pak më afër qëllimit të tyre për t’u bashkuar me Bashkimin Evropian”, shkruan revista amerikane, transmeton kp.
Tutje ajo thotë se pikërisht 10 vjet pasi Kosova deklaroi në mënyrë të njëanshme pavarësinë nga Serbia, vendi i ish-provincës [Kosova] së kthyer në ish-krahinë është ende në harresë.
“Fuqitë e mëdha botërore, si SHBA-të dhe U.K., kanë mbështetur ofertën e Kosovës për shtetësi që nga fillimi. Por një pjesë e vogël e anëtarëve të BE, si Spanja, Greqia dhe Rumania ende nuk e njohin shtetësinë e Kosovës – dhe Serbia refuzon të pranojë gjithashtu pavarësinë e saj. Nëse Serbia dhe Kosova nuk arrijnë një marrëveshje mbi statusin e tyre, as nuk do të lejohen të hyjnë në BE. Ndërkohë, Kosova nuk është në gjendje të marrë një vend në OKB Në rastin më të mirë, zyrtarët në Bruksel kanë thënë se mund të jetë e mundur që Serbia të bashkohet me bashkimin deri në vitin 2025, por ky proces do të ngecet për një kohë të pacaktuar pa një marrëveshje mbi Kosovën”, shkruan Newsweek.
Vuçiç, një ish-nacionalist, i cili ishte ministri i informacionit në qeverinë e presidentit jugosllav Slobodan Millosheviç, është i vendosur që Beogradi të bashkohet me BE-në sa më shpejt që të jetë e mundur. Për këtë arsye, shkruan revista, ai thuhet se sugjeron që pjesë të veriut të Kosovës, një rajon me një popullsi të madhe serbësh, të shkëmbehen për një pjesë të vogël të Serbisë jugore, të njohur si Lugina e Preshevës, ku shumica e popullsisë është shqiptarë etnikë si në të Kosovës.
“Vuçiç duket se dëshiron një marrëveshje dhe ka mjaft kontroll që të kalojë në Serbi, por duket sikur ai do ta bëjë atë vetëm nëse mund të shihet se ka marrë diçka në këmbim për të pranuar në mënyrë implicite ose në mënyrë eksplicite pavarësinë e Kosovës,” citohet të ketë thënë Agon Maliqi , në cilësinë e analistit politik nga Kosova, për Newsweek.
Kosova shpalli pavarësinë në vitin 2008, gati një dekadë pasi komuniteti ndërkombëtar u përfshi në rajon për të ndalur një konflikt të përgjakshëm etnik që shpërtheu ndërmjet serbëve dhe shqiptarëve në fund të viteve 1990. Organizata e Traktatit të Atlantikut Verior (NATO) hyri në Kosovë në mars 1999 për të ndaluar dhunën dhe për të ruajtur stabilitetin. Që atëherë, Kosova ka mbështetur mbështetjen e bashkësisë ndërkombëtare dhe praninë e paqeruajtësve ndërkombëtarë.
Misioni i Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK) ende ka rreth 4.700 policë dhe personel ushtarak në Kosovë. Misioni i NATO-s në Kosovë (KFOR) ka një prani aktive atje me trupa nga 28 vende, përfshirë SHBA. Bashkimi Evropian gjithashtu ka një mision të quajtur EULEX për të siguruar respektimin e sundimit të ligjit në Kosovë dhe gjyqtarët dhe prokurorët e saj tani luajnë një mbikëqyrje roli.
Qëkurse Kosova fitoi pavarësinë, vendi ka zhvilluar qeverinë dhe institucionet e veta dhe është njohur nga mbi 100 vende në mbarë botën. Por rreth 100,000 serbë që jetojnë në Kosovë, rreth 5 për qind e popullsisë prej rreth 1.8 milion banorësh, ende insistojnë që ata të jetojnë në Serbi. Shumë serbë të Kosovës jetojnë në veri të lumit Ibër, që ndan qytetin e Mitrovicës në Kosovën e veriut dhe kanë vazhduar të mbështeten në disa shërbime nga Beogradi.
Ndërkohë, shqiptarët etnikë në Serbinë jugore mbajnë lidhje të ngushta me Prishtinën. Vuçiç kohët e fundit argumentoi se shqiptarët etnikë do të përhapeshin në të gjithë Serbinë nëse nuk do të bëhej një shkëmbim territori. Komentet e tij ishin përshtatur për të mbështetur një këmbim territori midis disa banorëve të Serbisë jugore, të cilët kanë frikë se shqiptarët etnikë do të bëhen shumicën në qytetet e tyre. Thaçi hodhi poshtë idenë e “ndarjes”, por tha se ai mund të jetë i hapur për një “korrigjim” kufitar.
Megjithatë, SHBA-të dhe BE-ja janë kundërshtuar me forcë për rivendosjen e kufijve që do të ndanin komunitetet etnike. Shumë kundërshtarë të politikës argumentojnë se është më mirë të kemi shtete multietnike sesa të rriten ndjenjat nacionaliste duke gjurmuar kufij të rinj.
“Shkëmbimet tokësore të bazuara në baza etnike dhe ndërrime kufitare mund të lidhen me disa nga kapitujt më të errët të Evropës së shekullit të 20-të. Duke pasur parasysh rritjen shqetësuese të nacionalizmit të gjakut dhe tokës në pjesën më të madhe të kontinentit, shqetësimet e përçarjes evropiane dhe kërcënimin që ajo paraqet nga Rusia e Putinit, nuk shoh se si rikthimi i kufijve në bazë të demografisë së popullsisë është në interesin e Evropës tani ose në vitet që vijnë, “tha Richard Kraemer, një ekspert në Institutin e Kërkimit të Politikave të Jashtme të SHBA, për Newsweek.
“Ai do të hapë një kuti të precedentëve të rrezikshëm për vende të tilla si Ukraina dhe të tjerët ku nacionaliteti dhe identiteti kombëtar janë të shqetësuar në mënyrë shqetësuese”, shtoi Kraemer.
Kryeministri i Kosovës Ramush Haradinaj ka thënë se propozimi për shkëmbim territoresh do të thotë luftë, dhe Agron Beqiri, një shqiptar 25-vjeçar nga Mitrovica, është dakord me këtë.
“Jeta dhe puna në Mitrovicë dhe shpesh raportimi nga atje si një fotoreporter ka formuar mënyrën time të kuptimit të konfliktit. Ideja për të shkëmbyer territore midis Kosovës dhe Serbisë është një kërcënim për paqen e brishtë që ka mbretëruar në vend që kur Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia “, tha Beqiri për Newsweek.
