Gjatë dy shekujve të fundit, “çështja gjermane” – si të përmbahet një Gjermani, dominimi i të cilës mbështetet nga madhësia e saj komanduese, kapaciteti i lartë prodhues dhe pozita gjeografike në zemër të Europës – ka shkaktuar shumë shqetësime dhe jo pak luftë. Sot, me rënien e negociatave për të formuar një koalicion të ri qeveritar, çështja është rikthjyer përsëri. Liderët europianë shqetësohen se Gjermania po bëhet e paaftë për të marrë përsipër mjaftueshëm lidership për të udhëhequr dhe mbrojtur Europën në një botë të globalizuar.
Që prej Luftës së Dytë Botërore, zgjidhja e çështjes origjinale gjermane ka qenë ta strehojë vendin në institucionet europiane. Nga Traktati i Romës, i cili krijoi Komunitetin Ekonomik Europian, tek Traktati i Mastrihtit, i cili krijoi Bashkimin Europian dhe eurozonën, Gjermania shërbeu si gjysma e boshtit kritik franko-gjerman që qëndron në thelbin e projektit europian.
Deri në fillim të viteve 2000, Gjermania i kishte kapërcyer sfidat e ribashkimit dhe ishte në gjendje të ushtronte edhe më shumë ndikim në Europë. Megjithatë, Franca nuk ishte aq e sigurt për integrimin e mëtejshëm, gjë që u reflektua në votimin e saj të vitit 2005 kundër kushtetutës europiane të propozuar. Me këtë, filloi epoka e mbizotërimit gjerman.
Ishte Gjermania që e shtyu “zgjerimin e pestë” të BE-së – pranimin e njëkohshëm të dhjetë vendeve të Europës Qendrore dhe Lindore, të cilat pushtuan Europën nga viti 2004 deri në vitin 2008. Por ishte kriza financiare globale ajo që e forcoi vërtet pozicionin e Gjermanisë si liderë e Europës. Këshilli Europian udhëhoqi përgjigjen dhe ishte e qartë që ishte kancelarja gjermane Angela Merkel ajo që merrte vendimet.
Në vitet që pasuan, ndërsa Gjermania u bë gjithnjë e më dominuese, lidershipi francez vazhdoi të zbehej. Fuqitë e tjera me ndikim në Europë janë tërhequr gjithashtu nga kontinenti: nuk ishte vetëm Mbretëria e Bashkuar që votoi për t’u larguar plotësisht nga BE-ja. Shtetet e Bashkuara, që kishin mbështetur për një kohë të gjatë Pax Amerikana që ishte tepër e rëndësishme për Europën, gjithashtu e larguan vëmendjen e tyre nga rajoni. Rezultati i qartë ishte që qendra e Europës të zhvendosej në Berlin.
Ndërkohë, krizat janë përhapur, me Gjermaninë që drejton përgjigjet për të gjitha ato. Përveç krizës financiare, Europa është përballur me një krizë të rëndë emigrimi dhe një krizë sigurie, të rrënjosur në revanshizmin rus. Por lidershipi i Merkelit nuk është përkrahur gjithmonë, sidomos në kontekstin e krizës së emigracionit. Përkundrazi, ai ka nxitur zhgënjim në Europën jugore të sfiduar ekonomikisht, në Europën Lindore të cenueshme gjeografikisht dhe në vetë Gjermani.
Ky trend i fundit, në veçanti, ka komplikuar rolin e Gjermanisë në Europë. Gjatë 18 muajve të fundit, lidershipi i Gjermanisë ka parë gjithnjë e më shumë brenda vendit, kryesisht për shkak të të zgjedhjeve federale në shtator. Si rezultat i kësaj, çështjet kryesore për të ardhmen e BE-së – në lidhje me negociatat e Brexit, politikat e emigracionit, bashkëpunimi i mbrojtjes, krijimi i një bashkimi bankar dhe, ndoshta dhe më e rëndësishmja, reforma e institucioneve europiane – u lanë në pritje.
Ideja ishte që pasi Merkel të siguronte mandatin e saj të katërt, ajo më në fund mund të përvishte mëngët dhe të nxiste reformat institucionale që i nevojiten aq shumë BE-së. Por, dy muaj pas zgjedhjeve, Europa po pret ende.
Ndërkohë që Merkeli e siguroi një mandat të katërt, nuk ishte aq i fortë sa pritej. Kështu që Bashkimi Kristian Demokrat dhe partia e saj simotër, Bashkimi Social Kristian Bavarez, u detyruan të zhvillonin bisedime të zgjatura koalicioni me Demokratët e Lirë dhe të Gjelbrit, secila prej të cilëve sjell në tryezë një axhendë dhe vizion ndryshe të Europës.
Edhe në skenarin më të mirë, koalicioni i dyshuar dukej i gatshëm të mbante qasjen e ngushtë dhe të sigurt që ka mbizotëruar për pothuajse dy vjet. Por gjërat janë më keq se kaq. Bisedimet e koalicionit kanë rënë, duke e ngrirë Gjermaninë dhe Europën për një periudhë të gjatë pasigurie. Në mungesë të një emergjence të vërtetë që do të nxisë masa gjermane, BE-ja përballet me një perspektivë shumë reale për të mbetur në një model qëndrues – një rezultat që blloku zor se mund ta përballojë pa probleme.
Për të qenë të sigurt, zgjedhja e papritur e Emmanuel Macron si presidenti i Francës, ka rritur shpresën se një bosh i rilindur franko-gjerman mund të mbushë projektin e panjohur europian me vrullin shumë të nevojshëm. Por, ndërsa Macron po thotë të gjitha gjërat e duhura dhe ka vizion, Franca nuk mund të paraqesë një vizion të guximshëm për Europën, sidomos ndërsa ajo ndjek gjithashtu reformat vitale në vend. Gjermania mbetet partnerja europiane sine qua non.
BE-ja s’është asgjë për Gjermaninë. Kjo është arsyeja pse Europa nuk mund të përballojë që thjesht të presë, me shpresën se Gjermania papritur do të vendosë të rimarrë lidershipin. Në vend të kësaj, ajo duhet të merret me çështjen gjermane, njësoj siç bëri pas Luftës së Dytë Botërore, duke punuar në mënyrë aktive për ta ridrejtuar vendin në projektin europian.
Megjithatë, ndërkohë, BE-ja duhet të bëjë ndryshime edhe më thelbësore. Kur të jetë gati një qeveri e re gjermane, BE-ja do të jetë duke u përgatitur për zgjedhjet e Parlamentit Europian që do të mbahen në vitin 2019 dhe përzgjedhjen e një Komisioni të ri Europian. Kjo do ta detyrojë të marrë një vendim të vështirë. Në rast se BE-ja nuk ndryshon qasjen e saj, ajo do të jetë e destinuar thjesht të mbajë frymën nga një palë zgjedhje tek një palë të tjera. Një fushatë e vazhdueshme nuk është mënyra e duhur për të ndërtuar një të ardhme më të mirë.
/Project Syndicate
