Pas anulimit të projektit për ndërtimin e termocentralit të ri dhe humbjes në arbitrazh, Qeveria synon modernizimin e “Kosova B” për të siguruar stabilitet energjetik.
Qeveria e Kosovës ka njoftuar planet për të zgjatur jetëgjatësinë e termocentraleve ekzistuese me qymyr, duke rinovuar njësitë B1 dhe B2 të Termocentralit “Kosova B”. Këto masa synojnë përmirësimin e qëndrueshmërisë së sistemit energjetik dhe përmbushjen e standardeve mjedisore të Bashkimit Evropian. Sipas Ministrisë së Ekonomisë, modernizimi i njësisë B1 pritet të përfundojë deri në fund të vitit 2025, ndërsa i njësisë B2 deri në fund të vitit 2026, duke zgjatur funksionimin e tyre për 20 vjet të tjera.
Ky vendim vjen pas ndërprerjes së projektit për ndërtimin e termocentralit të ri “Kosova e Re” me kompaninë amerikane ContourGlobal. Në dhjetor të vitit 2017, Qeveria e Kosovës kishte nënshkruar një marrëveshje me ContourGlobal për ndërtimin e një termocentrali me kapacitet prej 500 megavatësh, me vlerë investimi prej rreth 1.3 miliardë euro. Ky projekt ishte paraparë të fillonte ndërtimin në vitin 2020 dhe të vihej në funksion në vitin 2023, me një jetëgjatësi të planifikuar prej 40 vjetësh.
Megjithatë, në mars të vitit 2020, ContourGlobal u tërhoq nga projekti, duke përmendur ndryshimet politike në Kosovë dhe mungesën e përparimit në përmbushjen e kushteve të kontratës. Si rezultat, kompania paditi Republikën e Kosovës në Gjykatën Ndërkombëtare të Arbitrazhit për mosrespektim të kontratës. Pas një procesi gati trevjeçar, në korrik të vitit 2024, arbitrazhi vendosi në favor të ContourGlobal, duke e detyruar Kosovën t’i paguajë kompanisë mbi 21 milionë euro si dëmshpërblim.
Kryeministri Albin Kurti, gjatë një mbledhjeje të Qeverisë, deklaroi se ndërprerja e projektit dhe humbja në arbitrazh ishin pasojë e qeverisjes së mëparshme dhe mungesës së trajtimit adekuat të çështjes. Ai theksoi se ky projekt nuk kishte qenë i dobishëm për vendin dhe se ndërprerja e tij ishte e nevojshme për të shmangur pasoja më të mëdha në të ardhmen.
Në anën tjetër, kryetari i Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës (AAK), Ramush Haradinaj, e ka akuzuar Qeverinë aktuale për dështimin e projektit me ContourGlobal, duke e cilësuar atë si investimin më të madh në Kosovë që nga shpallja e pavarësisë, i cili do të garantonte qindra vende pune dhe stabilitet energjetik për vendin.
Aktualisht, Qeveria po fokusohet në përmirësimin e kapaciteteve ekzistuese të prodhimit të energjisë, duke synuar sigurimin e një kapaciteti bazë minimal prej 540 megavatësh dhe një kapaciteti rezervë strategjik prej 360 megavatësh deri në vitin 2030. Ky ndryshim i qasjes në politikat energjetike ka ngjallur debat publik mbi koherencën dhe efektivitetin e strategjive të ndjekura për të siguruar pavarësinë dhe qëndrueshmërinë energjetike të Kosovës. /Gazeta Infokus
