Deklaratat e fundit të presidentit serb për Kosovën nxisin krahasime intriguese me ato të një nacionalisti tjetër të një kohe tjetër. Komenti i presidentit serb, Aleksandar Vuçiq për Kosovën në gazetën “Blic” disa ditë më parë i ka bërë analistët ballkanas të flasin.
Në një artikull, njeriu më i fuqishëm në Beograd tha se kishte ardhur koha që njerëzit të “ndalonin së futuri kokat si struci në rërë” rreth Kosovës dhe “të bëhen të vërtetë”.
Serbët dhe shqiptarët duhet të pranojnë dëmin që i kanë shkaktuar njëri-tjetrit, shtoi ai, duke bërë homazhe për kujtimin e paqebërësit të Izraelit me palestinezët, Shimon Peres.
Në një vend tjetër, thirrjet për “të qenë të vërtetë” për provincën që e humbën pothuajse dy dekada më parë nuk do të ishte lajm për faqen e parë. Por në kontekstin e nacionalizmit serb, është diçka që i kushtohet vëmendje.
Ajo që ishte e mrekullueshme në lidhje me artikullin e Vuçiqit nuk ishte ajo që tha ai, por ajo që ai nuk tha. Ku ishin referencat e detyrueshme për Kosovën dhe Metohinë si “djep” i Serbisë – dhe rituali që kurrë nuk e njohu Kosovën si shtet, në asnjë rrethanë?
Bona fide “Kosova-është-Serbi” nacionalistët duhet të shqetësohen. Ata gjithashtu duhet të jenë duke shpresuar se Vuçiq nuk ka qenë duke shfletuar biografitë e Charles De Gaulle – si dhe librat rreth Peres. Pse? Sepse De Gaulle ishte nacionalist i krahut të djathtë që mori të gjithë nacionalistët e tjerë të krahut të djathtë – dhe në një mënyrë që asnjë liberal apo socialist kurrë nuk do të kishte guxuar ta bënte.
Sigurisht, paralelet ndërmjet Vuçiqit e Kosovës sot dhe De Gaulle dhe Algjerisë në atë kohë nuk janë identike; askush në Francë nuk e mendonte Algjerinë – e pushtuar në vitin 1830 – si djep kombëtar. Megjithatë, vlen të kujtohet edhe se deri në fund të viteve 1950, duke përmendur edhe mundësia për pavarësinë algjeriane ishte herezi politike.
Algjeria ishte “zemra e Francës”, ishte pjesë e shtetit francez (ndryshe nga kolonitë) dhe, për më tepër, ishte shtëpia e rreth një milion francezëve dhe grave, të cilët në Algjer, Oran dhe Konstantin kishin krijuar versione më të vogla të Parisit dhe Marsejës.
Për më tepër, ishin besimtarët në Algjerinë franceze që sollën De Gaulle pas daljes në pension në pranverën e vitit 1958 përsëri në pushtet – duke besuar gabimisht se heroi i luftës do t’i bënte të bindeshin rebelët pro-pavarësisë së Algjerisë.
Vetëm pak ditë pas marrjes së pushtetit, De Gaulle dukej sikur po jetonte në ato shpresa, duke fluturuar në Algjer dhe, më 4 qershor 1958, duke iu drejtuar një turme të madhe në Forumin e Algjerisë me fjalët e famshme: “Je vous ai compris!” “Unë ju kam kuptuar!”
Pas mendimit, doli që ajo që De Gaulle “e kuptoi” nuk ishte zemërimi i algjerianëve francezë, por mungesa e shpresës së pozicionit të Francës në Algjeri dhe fakti që asgjë më pak se pavarësia nuk do ta largonte Francën nga një konflikt pa fund.
Vlen të kujtohet gjithashtu se kur De Gaulle vendosi të priste nyjën Gordiane rreth Algjerisë, ai nuk ishte i motivuar nga një ndjesi simpatie liberale me nacionalizmin arab. Llogaritja e ftohtë e interesit kombëtar të Francës diktoi gjithçka.
Mbi të gjitha, ai kishte vendosur që Franca kurrë nuk mund të arrinte qëllimin e saj për t’u bërë forca dominuese brenda atij që do të bëhej Bashkimi Europian nëse një luftë e zgjatur në Afrikën e Veriut do të konsumonte të gjithë energjinë e saj.
Një motiv tjetër ishte një arsyetim i papërpunuar i tendencave demografike. Ritmi i shpejtë i rritjes së popullsisë së Algjerisë e kishte impresionuar thellë, duke pasur parasysh se popullata e Francës pothuajse nuk kishte lëvizur. Nëse këto dy vende do të mbeteshin të bashkuara, është raportuar që ai ka thënë në vitin 1959, karakteri europian i Francës do të ishte i paqëndrueshëm.
Nëse Vuçiq ka arritur momentin e tij të De Gaulle dhe ka arritur në përfundimin se, në fund, do të jetë ose Kosova ose Europa , jo të dyja, ai mund të ngushëllohet nga fakti se ai ndoshta nuk do të duhet të paguajë asgjë siç ka bërë De Gaulle.
Shkatërrimi i Algjerisë franceze traumatizoi Francën dhe ndau të djathtën franceze – pasojat e së cilës ndjehen edhe sot.
De Gaulle ishte subjekt i disa tentativave për vrasje nga të djathtët e tërbuar, përfshirë një ngjarje shumë dramatike më 22 gusht të vitit 1962, kur 12 persona të armatosur e goditën makinën e tij në ‘Sheshin e Çlirimit’ në Paris me 140 plumba. Lajmi që ai mbijetoi ishte i pabesueshëm, duke marrë parasysh se personat e armatosur shpuan të katër gomat e veturës së tij, pavarësisht kësaj ‘Citroen’-i i tij modern vazhdoi të ecte!
Disi, për të gjithë zhurmën dhe tërbimin mbi “krahinën jugore”, është e dyshimtë nëse Vuçiq do të haste diçka të ngjashme me të njëjtin nivel zemërimi.
(Marcus Tanner është redaktor i Balkan Insight dhe autori i “Edith Durham, Mbretëresha e Maleve të Shqipërisë dhe Ballkani”.
