Të fshehura larg vend-pushimeve dhe fshatrave të rrënuara qetësisht në brigjet e Detit të Zi të Bullgarisë qëndron ajo që vendasit i referohen si “Kompleksi Rus”.
Zhvillimi prej 200 milionë eurosh ishte projekti i përkëdhelur i ish-kryetarit të Moskës, Yury Luzhkov, për fëmijë dhe atletë. Quhet ‘Kamchia’ pas lumit aty pranë, ai ka një hotel, teatro, një kinema dhe një studio. Kujdeset për 35 sporte dhe përfshin një pishinë me madhësi olimpike. Është një shkollë e mbushur me foto të astronautit Yuri Gagarin.
‘Kamchia’ ka rënë në periudha të vështira që kur sanksionet perëndimore goditën financat e Moskës. Sidoqoftë, një njeri e ka vëmendjen e tij: Ministri i Jashtëm rus Sergei Lavrov.
Interesi i tij thotë më shumë për gjeopolitikën, pasi ndikimi rus është në Bullgari, një vend i përçarë mes besnikërisë ndaj aleatit të tij historik dhe statusit të tij më të fundit si anëtar i NATO-s dhe Bashkimit Evropian.
Lavrov tha në dhjetor se Kamchia është “unike”, “modeli ideal i fuqisë së butë”, dhe propozoi që ta merrte atë nën kontrollin e Kremlinit. Qeveria në Sofje tha se nuk kishte ndonjë kërkesë zyrtare për të ndryshuar statusin e saj, por kjo nuk i ndaloi disa bullgarë të hidheshin nga ideja se ai mund të përdoret për trajnimin e operativëve, transmeton Telegrafi.
Çfarëdo që të ndodhë më tej, Kamchia tregon se Bullgaria mbetet një post kritik në një kohë të tensionit të shtuar për spiunazhin, sigurinë e energjisë dhe korrupsionin. Ky rol historik është bërë më i pasigurt muajt e fundit pasi presidenti rus Vladimir Putin dhe homologu i tij turk, Rexhep Tajip Erdogan, treguan muskujt e tyre në rajonin më të paqëndrueshëm të Evropës.
Problemi për SHBA-në dhe Evropën Perëndimore është se Bullgaria zgjedh të mbetet baza më e madhe e Rusisë në orbitën e Putinit sepse kjo i shërben interesave të njerëzve që drejtojnë vendin, tha Ilian Vassilev, ish-ambasadori në Rusi nga 2000 deri 2006.
“Kanalet kryesore të ndikimit rus janë një trashëgimi e një strukture të pushtetit të stilit Sovjetik dhe korrupsioni, që mban së bashku shoqërinë ruse dhe atë të Bullgarisë”, tha Vassilev.
“Bullgaria kurrë nuk ka pasur më shumë rëndësi gjeopolitike sesa sot”. E lidhur nga alfabeti cirilik, një gjuhë e ngjashme e folur dhe feja ortodokse, Bullgaria ka qenë prej kohësh rusofile.
Kombi u çlirua nga sundimi otoman në vitin 1878 në luftën ndërmjet Rusisë dhe Turqisë, një ngjarje e shënuar nga një festë kombëtare çdo 3 Mars. Ishte aleati më i ngushtë i Bashkimit Sovjetik gjatë komunizmit, i mbiquajtur republika e 16-të nën ish-diktatorin Todor Zhivkov. Ambasadori rus në BE në vitin 2006, një vit para se Bullgaria të bashkohej me bllokun, në mënyrë famëkeqe tha se do të ishte e dobishme të kesh një “Kalë Trojan” brenda aleancës.
Në të vërtetë, tentakulat e Rusisë janë kudo. Bullgaria importon pothuajse të gjithë gazin e saj përmes një kontrate me Gazprom që zgjat deri në vitin 2022. Rreth një e treta e kërkesës bruto të energjisë në Bullgari plotësohet nga një fabrikë bërthamore e ushqyer nga karburanti rus, dhe vendi dëshiron të ndërtojë një fabrikë të dytë me reaktorët rusë.
Kryeministri Boyko Borissov është përpjekur gjithashtu të zgjidh interesat e Bullgarisë si në sigurinë energjetike ashtu edhe në politikën e jashtme. Qeveria vitin e kaluar filloi ndërtimin e një tubacioni për të lidhur rrjetin e tij të gazit me Greqinë me shpresën për të fituar gaz të lëngshëm dhe furnizime nga Azerbajxhani.
Borissov, i cili ka punuar si truprojë private e ish-mbretit komunist Zhivkov në vitet 1990, ka qenë e prirur të portretizojë veten si njeriun që mund të bashkojë Ballkanin pas BE-së. Ai gjithashtu arriti një marrëveshje për të blerë 1.3 miliardë dollarë avionë luftarakë F-16 amerikanë dhe ranë dakord të presë një qendër të koordinimit detar të NATO-s në Detin e Zi afër Varna, më pak se 40 kilometra nga Kamchia.
Vendi nuk pranoi të bashkohet me shumicën e shteteve të BE-së në dëbimin e diplomatëve rusë pas helmimit të spiunit Sergei Skripal në Mbretërinë e Bashkuar.
Të enjten, Borissov u pyet nga reporterët bullgarë në Bruksel nëse rusët po ndërtonin një bazë ushtarake në Kamchia, atij iu kujtua një kamp për fëmijë dhe veteranë dhe nuk ishte i vetëdijshëm për ndryshime. Bullgaria, megjithatë, do të vazhdojë të balancojë interesat e saj me Rusinë dhe Turqinë dhe Perëndimin, tha ai.
“Shikoni, një gjë është ‘politika pragmatike’ dhe ne e kemi zbatuar atë”, tha ai. “Një tjetër gjë është euro-Atlantizmi, drejt të cilit ne kemi orientuar, betuar, nënshkruar marrëveshje, kontrata dhe gjithçka tjetër.”
Borissov ka luajtur në mënyrë efektive “evropianin e mirë”, tha Ruslan Stefanov, drejtor i programit ekonomik në Qendrën për Studimin e Demokracisë, një grup kërkimesh në Sofje. Shqetësimi është që oligarkët kontrollojnë pasuritë kritike dhe kjo e lë vendin në një zhurmë të një grupi të ngushtë njerëzish – atë që ai dhe kolegët e tij e quajnë një shtet të kapur.
“Nëse ata ndryshojnë besnikërinë e tyre, kjo ndryshon të gjithë orientimin e vendit”, tha Stefanov, i cili është bashkëautor i një studimi të titulluar “Kremlin Playbook në Evropën Juglindore” botuar këtë vit.
Kjo, si gjithmonë, varet nga paratë. Gjermania kapërceu Rusinë si partnerin më të madh tregtar të Bullgarisë në vitet 1990, por rafineria e gjigantit të naftës ruse Lukoil në Burgas mbetet ndërmarrja më e madhe në Bullgari.
Çështja më e ngutshme është se sistemi i pushtetit në Bullgari mund të manipulohet lehtë, tha Kalin Slavov, kreu i Transparencës Ndërkombëtare në Bullgari që nga viti 2011. Ky ishte viti kur vendi kapërceu Greqinë si anëtarin më të korruptuar të BE-së në organizatën vjetore të Perceptimeve të Korrupsionit Index.
Me pak fjalë, Bullgaria drejtohet në mënyrë efektive nga njerëz që mund të bëjnë atë që dëshirojnë, ai tha: Kuadri ligjor nuk është aq i fortë sa të ruajë sundimin e ligjit, ndërsa anëtarësimi në BE dhe NATO nuk ka bërë sa duhet për ta afruar vendin më afër te normat perëndimore.
Borissov thotë se Bullgaria është një anëtar besnik i BE-së dhe NATO-s që ka fituar lavdërime për integrimin ndërsa lufton korrupsionin. Kryeprokurori i fuqishëm aktualisht është duke ndjekur manjatin e lojërave të fatit Vasil Bozhkov, ndër njerëzit më të pasur në Bullgari, me akuzat përfshirë përpjekjen e ryshfetit dhe udhëheqjen e një grupi të krimit të organizuar të përfshirë në pastrim parash.
Vendi ka marrë më shumë se 20 miliardë euro ndihma të BE-së që nga viti 2007 dhe të gjitha partitë kryesore politike shprehin mbështetje për një shtrirje më të thellë, përfshirë edhe hyrjen në euro. Monedha vendase, pjesa më e madhe, i është bashkangjitur markës tregtare ose euros që nga viti 1997, pasi një krizë financiare fshiu kursimet. Mbështetja popullore për BE-në është ndër më të lartat e çdo shteti anëtar, mbi 60%.
Ju nuk mund ta ndryshoni të kaluarën tuaj, sidoqoftë. Një raport i botuar nga Pew Research, i cili gjurmon trendet globale në qëndrimet kombëtare, këtë muaj zbuloi se 73% e bullgarëve e shohin Rusinë në mënyrë të favorshme, më shumë se cilindo nga 32 vendet e tjera të anketuara. Putini kishte mbështetjen e 62% të bullgarëve, gjithashtu më të lartit.
Barazimi i interesave në lindje dhe perëndim është në venat e Bullgarisë, sipas Mihail Груев, profesor i historisë dhe drejtues i arkivit kombëtar të Bullgarisë.
“Rreziku është një humbje e ekuilibrit”, tha Gruevski në zyrën e tij në Sofje. “Bullgaria duhet të pranojë realitetin”, tha ai ndërsa nxori një qese me çokollata ruse me një të qeshur. “Do të ishte më lehtë nëse Rusia nuk do të ishte atje, por është realiteti i historisë dhe gjeografisë”.
Kthehu te Kamchia, me flamurin e saj flakërues bullgar dhe rus, është ai ekuilibri delikat që menaxhmenti tani po përpiqet të godasë.
Shkolla po funksionon me rreth një të katërtën e kapacitetit të saj prej 1.000 studentësh dhe kompleksi po humb para në objektet e tij. Këto vështirësi financiare prekin rrethin e 16 fshatrave dhe 9,000 njerëz sepse ajo përbën më shumë se 90% të të ardhurave nga taksat, tha kryetari i komunës Emanuil Manolov. Problemi është se “nuk është ndërtuar për të fituar një përfitim”, tha Manolov, 41-vjeç, një anëtar i partisë së Borissov.
Nedyalkov, drejtori menaxhues në Kamchia, synon ta ndryshojë atë. Një ish-bankier investimesh, i cili jetoi në Rusi për gati dy dekada, u punësua në korrik 2018 me qëllimin për ta bërë kompleksin komercialisht të vlefshëm, pasi Moska ndaloi ta subvenciononte atë katër vjet më parë.
Strategjia, tha ai, është që ta përdorësh atë si “një platformë për ndërtimin e urave midis lindjes dhe perëndimit”. Ai ka qenë duke u zgjeruar përtej vendeve që flasin rusisht për të përfshirë Turqinë, Greqinë dhe pjesë të tjera të Evropës.
Detyra e tij u bë më e vështirë nga komenti i Lavrov për Kamchia përpara Senatit Rus më 23 dhjetor. Nedyalkov filloi të marrë thirrje nga operatorët turistikë duke pyetur nëse ata do të ishin akoma në biznes. Mund të kushtojë “miliona euro” në anulime, tha ai. Ministria e Jashtme ruse tha se nuk ka përparim që kur foli Lavrov.
“Historia ka treguar që ky rol nuk është më i lehtë”, tha Nedyalkov gjatë kafesë në një zyrë në shkollën me pamje nga kompleksi sportiv.
Duke theksuar se po fliste në një mënyrë jozyrtar, ai shtoi: “Kryeministri bullgar po e merr shumë mirë punën e tij për të demonstruar se nuk ka asnjë dyshim që Bullgaria është pjesë e BE, por prapëseprapë nuk është pengesë për të bërë biznes dhe bashkëvepruar me vendet jashtë sindikatës”. /Telegrafi/
